Lise hayatı geride kaldı. Artık üniversite ortamına girdiniz. Burada farklı akademik terimler duyacaksınız. Eğitiminiz süresince ve yaşamınızda karşılaşacağınız birçok terim olacak. Tercihlerinizi yapmadan ve üniversiteli olmadan, bu terimleri bilmenizin size çok yararı olacaktır. İşte, akademik hayatınız boyunca sıkça karşılaşacağınız terimler:
OBP (ORTAÖĞRETİM BAŞARI PUANI): Öğrencinin diploma notunun diğer öğrencilerin diploma notlarına oranıdır. En az 100 en çok 500 puan arasında değişen bu değer, öğrencinin başarısı okulun genel ortalamasının üzerinde ise 500'e doğru büyür, ortalamanın altında ise 100'ye doğru küçülür.
AOBP (AĞIRLIKLI ORTAÖĞRETİM BAŞARI PUANI): Öğrencinin hesaplanan OBP'sinin aynı okuldan o yıl mezun olmuş öğrencilerin üniversite sınavlarında elde etmiş oldukları sonuçların ortalamasına göre ağırlıklandırılmış şeklidir. Okulun üniversite sınavlarındaki başarı ortalaması yükseldikçe öğrencinin AOBP'side doğru orantılı olarak yükselecektir.
HAM PUAN: Üniversite sınavlarına giren adayların sadece yaptıkları netler üzerinden hesaplanan puanlarına ham puan denir.
YERLEŞTİRME PUANI: Öğrencilerin AOBP'lerinin 0.15 ile meslek liseli öğrencilerin alan içi tercihlerinde ise 0.15+0.06 ile çarpılarak ham puana eklenmesiyle elde edilen puana yerleştirme puanı denir. Örneğin herhangi bir puan türünde Türkiye 1. olan bir aday aynı zamanda genel lisede okul birincisiyse YGS, LYS ve AOBP puanlarının en büyük değeri 500 olduğu için, yerleştirme puanının en büyük değeri : 500+(0.15 x 500)= 575 olacak.
YURT: Şehir dışında bir yükseköğretim kurumuna yerleştirilen öğrencilere barınma hizmeti sağlayan kurumlara yurt denir. Yükseköğrenim öğrencilerine hizmet veren yurtlar dört gruba ayrılır: Kredi Yurtlar Kurumu'na bağlı öğrenci yurtları, Üniversitelere bağlı yurtlar, Kamu kuruluşlarına bağlı yurtlar ve Özel yurtlar.
KREDİ YURTLAR KURUMU (KYK): Yüksek Öğretim kurumlarına yerleşme başarısını gösteren ve belirli şartları taşıyan öğrencilere, burs, öğrenim kredisi, harç kredisi ve barınma imkânı sağlayan kurumdur. Kredi ve Yurtlar Kurumu'nun amacı yüksek öğrenim öğrencilerinin; çağdaş ve güvenilir barınma, beslenme, kredi/burs hizmetleriyle öğrenimlerine; sosyal, kültürel ve sportif faaliyetlerle kişisel gelişimlerine katkıda bulunmaktır.
BURS: Bir yükseköğretim kurumunda okumaya hak kazanmış başarılı ve/veya ihtiyaç sahibi öğrencilere, devlet kurumları, özel şirketler, dernekler, vakıflar tarafından verilen karşılıksız paradır.
HARÇ: Yükseköğretim öğrencilerinin dönem başlarında ödemek zorunda olduğu katkı payı.
ÖĞRENİM KREDİSİ: Bir Yükseköğretim kurumunda öğrenim gören öğrencilerin maddi yönden desteklenmesi amacıyla kayıtlı oldukları yüksek öğretim kurumlarının normal öğrenim süresince(4 yıl) verilen, zorunlu hizmet yükümlülüğü bulunmayan borç paradır. Öğrenciye üç ayda bir ödeme yapılır ve öğrenci mezun olduktan 2 yıl sonra aylık taksitler şeklinde borcunu öder.
KATKI KREDİSİ (HARÇ): Katkı kredisinde, öğrenim kredisinden farklı olarak öğrenciye nakit para ödenmez, ancak öğrencinin ödemekle yükümlü olduğu dönemlik harç miktarı devlet tarafından karşılanır. Borcun geri ödenmesinde öğrenim kredisinde uygulanan yöntem aynen uygulanır.
SINAVSIZ GEÇİŞ: Meslek Liselerinde okuyan ya da bu okullardan mezun olan öğrencilerin, kendi bölümlerinin devamı niteliğinde olan ve ÖSYM 'ce belirlenmiş meslek yüksek okullarına, sırasıyla mezuniyet yılı, okul türü, METEB, diploma notu ve son olarak ta doğum tarihleri baz alınarak yapılan bir elemeden sonra sınavsız olarak yerleştirilmesidir.
GEÇİŞ: Herhangi bir yükseköğretim kurumunun bir fakülte veya bölümünden başka bir yükseköğretim kurumunun aynı fakülte veya bölümüne yapılan geçişlere yatay geçiş denir.
DİKEY GEÇİŞ: İki yıllık eğitim sonunda önlisans diploması veren meslek yüksek okullarını bitiren öğrencilerin aynı yükseköğretim kurumunun veya başka üniversitelerin 4 yıllık lisans eğitimi veren ilgili bölümlerine, ÖSYM tarafından uygulanan DGS (Dikey Geçiş Sınavı)' yi kazandıktan sonra geçmelerine dikey geçiş denir.
FAKÜLTE: Bir üniversitenin, öğrenim alanı veya uzmanlık konusu bakımından ayrılmış kollarından her birine fakülte denir.
BÖLÜM: Bir yükseköğretim kurumunun herhangi bir bilim ve uzmanlık dalında eğitim sağlayan birimlerinden her birine bölüm denir.
YÜKSEKOKUL: Çeşitli meslek kolları için kalifiye eleman yetiştiren yükseköğretim kurumu.
ENSTİTÜ: Bir üniversiteye bağlı veya bağımsız bir kuruluş olarak genellikle araştırma yapan ve bazı durumlarda öğretime de yer veren eğitim kurumu.
KAMPUS: Yerleşke; Bir yüksek okulun ya da üniversitenin tüm birimleriyle üzerinde kurulmuş olduğu alana verilen isim.
ÖNLİSANS: İki yıl süren üniversite veya yüksekokul öğrenimi.
LİSANS: Genellikle dört yıl süren üniversite veya yüksekokul öğrenimi. Bu öğrenim sonunda elde edilen ve diploma ile belgelendirilen akademik derece.
YÜKSEK LİSANS (MASTER): Lisans diplomasıyla doktora arasındaki akademik derece.
DOKTORA: Bir fakülte veya yüksekokulu bitirdikten sonra o bilim dalında sınav ve bilimsel bir eserle erişilen derece, basamak.
TEZ: Yüksek Öğretim Kurumlarında öğrencilerin veya öğretim üyelerinin hazırlayıp, akademisyenlerden oluşan bir heyet önünde savundukları bilimsel esere tez denir.
TEZSİZ YÜKSEK LİSANS: Lisans mezunu olan kişilere mesleki konuda derin bilgi kazandırmayı ve mevcut bilginin uygulamada nasıl kullanılacağını göstermeyi amaçlayan programdır. Pek çok alanda yapılabilen tezsiz yüksek lisans özellikle, Fen Edebiyat Fakültesi mezunları tarafından öğretmen olabilmek için tercih edilmektedir.
PROFESÖR: Yükseköğretim kuruluşlarında en üst aşamada olan öğretim üyesi.
DOÇENT: Üniversitelerde profesörden önceki basamakta bulunan öğretim üyesi.
YARDIMCI DOÇENT: Üniversitelerde doçentten bir önceki basamakta bulunan öğretim üyesi.
OKUTMAN: Üniversitede yabancı dil, Türkçe ve inkılap tarihi gibi ortak, zorunlu dersleri öğretmek için görevlendirilen, uygulamalı çalışmaları yöneten öğretim elemanı, lektör.
ASİSTAN (ARAŞTIRMA GÖREVLİSİ): Akademik piramidin ilk basamağında olan yüksek lisans ya da doktora öğrencisi.
REKTÖR: YÖK tarafından atanan, üniversitenin tüzel kişiliğini temsil eden, yönetimden, eğitim ve öğretimin eşgüdümlü bir şekilde yürütülmesinden sorumlu profesör.
DEKAN: Üniversitelerde sadece bir fakültenin yönetiminden sorumlu profesör.(ÖR: Mühendislik Fakültesi Dekanı)
ALES(AKADEMİK PERSONEL VE LİSANSÜSTÜ EĞİTİMİ GİRİŞ SINAVI): Lisans programını bitirdikten sonra eğitimine devam etmek isteyen öğrencilerin Yüksek Lisans veya Doktora programlarına başvurabilmek için girmek zorunda oldukları bir sınavdır.
TUS: Tıp Fakültesinden mezun olan ve uzmanlık eğitimi almak isteyen pratisyen hekimlerin girmek zorunda oldukları bir sınavdır. Adaylar önce İngilizce dil sınavına girerler, başarılı oldukları takdirde bilim sınavına girmeye hak kazanırlar.
TRANSKRİPT: Öğrencinin lisans eğitimi süresince almış olduğu derslerin toplamını, hangi dönemde alındığını, kaç krediye tekabül ettiğini, her dersin yılsonu puanını ve tüm derslerin yılsonu ortalamalarını içeren ayrıntılı bir karnedir.
ÇİFT ANADAL PROGRAMI (ÇAP): Bir bölümün öğrencileri lisans öğrenimleri sırasında, eğer not ortalamaları yeterince yüksekse başka bir bölümün programını aynı zamanda takip edebilirler. Bu eğitim-öğretim programına "Çift-Anadal" Programı (ÇAP) denir.
VİZE: Yüksek Öğretim Kurumlarında uygulanan ara sınav.
FİNAL: Yüksek Öğretim Kurumlarında uygulanan dönem sonu sınavı.
ÇAN EĞRİSİ: Çan eğrisi bir not sistemidir. Öğrencinin notu ancak sınıf ortalamasının üzerinde ise ders geçmeye hak kazanır. Öğrenci sınıf ortalamasının altında kaldığı takdirde dersi tekrar almak zorundadır.
ERASMUS: Erasmus bir öğrenci değişim programıdır. Bununla üniversite öğrencilerinin diğer Avrupa ülkelerinin akademik birikimlerinden faydalanabilmeleri, üniversiteler arası dayanışmanın teşvik edilmesi amaçlanmaktadır. (Bu program 3 ila 12 ay arasında uygulanır. Misafir oldukları üniversiteler, öğrencilerden harç parası talep etmez.)
ÖRGÜN EĞİTİM: Zaman ve mekân olarak belirli sınırlar içerisinde (okul niteliği taşıyan yerler) yürütülen, öğrencilerin genel ve özel bilgilerle donatıldığı belli kanunlara göre şekillendirilen eğitim biçimi.
İKİNCİ ÖĞRETİM: İkinci Öğretim, birçok üniversite ve yükseköğretim kurumunda örgün eğitime paralel ve eşdeğer olarak yürütülen bir öğretim türüdür. İkinci öğretim programına kayıt yaptıran bir öğrenci aynı okulda örgün eğitim alan diğer bir öğrenciye göre daha yüksek miktarda öğrenim harcı öder ve derslerine akşam saatlerinde ya da hafta sonunda devam eder.
AÇIK ÖĞRETİM: Açık Öğretim Fakültesi, 1982 yılından beri Anadolu Üniversitesi bünyesinde faaliyetlerini sürdüren bir birimdir. Örgün eğitime devam etme imkânı olmayan kişiler bu sayede üniversite tahsili yapabilmektedir. Gerekli ders araç-gereci öğrencilere posta yoluyla ulaştırılmaktadır. AÖF öğrencileri sınavlara ikamet ettikleri ilçe sınırları dâhilindeki orta öğretim kurumlarında girerler.
UZAKTAN ÖĞRETİM: Uzaktan Öğretim, fiziksel olarak öğrencilerin bir derslik çatısı altında olmasını gerektirmeksizin, teknolojinin imkânlarından (internet ve çeşitli bilgisayar programları, video, grafik)yararlanılarak, öğrenci ve öğretmenlerin sanal dershane ortamında bir araya getirildikleri, planlı bir öğretim şeklidir.
ÜDS (ÜNİVERSİTELER ARASI KURUL YABANCI DİL SINAVI): Doktora ve doçentlik derecesi almak isteyen adayların girmek zorunda oldukları, ÖSYM tarafından hazırlanıp uygulanan merkezi bir sınavdır. Bazı üniversitelerde yüksek lisans yapmak isteyen adaylar için de zorunlu tutulmaktadır.
DENKLİK: Yurt dışında herhangi bir yükseköğretim kurumundan diploma alan bir öğrencinin aldığı lisans diplomasının Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde de geçerli olabilmesi için Yüksek Öğretim Kurumunun(YÖK) standartlarına uygun olması, bu kurum tarafından onaylanmış bir Üniversiteden alınmış olması gerekmektedir.
ÖZEL YETENEK SINAVI: Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu, Güzel Sanatlar Fakültesi, Mesleki Eğitim Fakültesi gibi özel yetenek sınavı ile öğrenci alan okullara kayıt yaptırmak isteyen adayların girmek zorunda oldukları bir sınavdır. Özel yetenek sınavları, sınavların değerlendirilmesi ve öğrenci yerleştirme işlemleri ÖSYM'den bağımsız olarak, ilgili yükseköğretim kurumu tarafından yapılır. Özel Yetenek sınavına girmek isteyen öğrenciler ÖSS'ye de girmek mecburiyetindedirler.